SANTE | Kòman nou ka ede yon moun ki soufri malkadi

Nan peyi Dayiti moun  toujou  kwè  anpil maladi pa senp san yo pa janm chache konnen ki koz maladi yo. Sa ki koz, gen anpil moun ki pèdi lavi yo lè yo malad. Olye pou yo ta chache chimen lopital, yo pito diw  maladi a pa senp, se bagay mistik. Sa vle di moun nan gen yon demon sou li. Malkadi se youn nan maladi  ke anpil moun kwè  ki pa yon maladi senp. Sa vle  di gen yon bagay kache dèyè  l.

Maladi  nou rele malkadi a se yon maladi ki la depi nan mwayennaj. Menm nan epòk sa a yo te toujou kwè  se yon maladi  sinatirèl.  Sa vle di yon moun ki ta soufri de yon maladi  konsa ta anba malediksyon oubyen li ta posede pa yon movèzespri. Lakay pa nou, nou di moun sa a gen dyab sou li.

Legliz te dakò  ke moun ki gen malkadi sa se demon ki sou yo. Konsa yo te konsidere Sen Valanten kòm patwon moun ki soufri malkadi, menm Sen Valenten sa ki se patwon moun anmoure ak anmourèz : moun ki renmen yo, kidonk, moun ki fete lanmou chak 14 fevriye  yo. Nan sans sa a nou kapab  mande ki rapò ki  genyen ant de kategori moun sa yo?

Malgre jan lasyans  evolye, an Ayiti  moun kontinye toujou  wè  malkadi tankou yon maladi mistik. Yon maladi ki pa senp. Kwayans lontan  ke yo te gen de maladi a nan tèt ayisyen  li pa chanje. Sa ki koz malkadi vini yon maladi lawont.

Kisa maladi sa a ye?

Anpil moun pa konnen yon seri de enfòmasyon sou kò yo. Ebyen kò a toujou gen kouran ladan l. Sèvo yon moun se tankou yon santral elektrik li ye. Tout tan yon moun ap viv, chak selil nan sèvo moun sa a pwodwi kouran elektrik ki pèmèt li viv nòmalman.  Kouran sa fèb anpil. Sa konn rive pafwa gen kèk selil ki pa  fonksyone jan sa ta dwe ye. Lè sa  a konn  gen plis kouran nan yon pati nan sevò a oubyen nan tout sèvo a. Lè  sa rive wap wè  moun nan devlope  siy tankou: pran kriz, pèdi konesans, plede fè  kòlè  pou anyen. Menm ak pwòp tèt  pa l, bouch li ap fè  kim. Pafwa moun sa a ka menm tande vwa moun ki ap rele l, oswa wè  bagay ki pa reyèl, sa yo rele alisinasyon nan langaj sikoloji a.

Jounen jodi a, sitou nan peyi ki pi avanse yo , yo rive  fè  tès pou epileptik yo. Tès sa a rele elektwo ansefalogram, li pèmèt  yo rive gade kòman aktivite  elektrik la ye nan sèvo moun nan, si li fèb oubyen li anpil.

Ki trètman pou maladi sa?

Jiska prezan medikaman  pa geri malkadi. Men lè  moun nan sou medikaman  li ka anpeche kriz la pran l, sitou si moun nan swiv konsèy doktè . Sa pa vle di li geri pou sa. Medikaman sa ou pa dwe pran l konsa, se doktè ki pou preskri w li.

Kòman ou ka sove yon moun ki soufri maladi sa a ?

Si yon moun epileptik, sa vle di ki soufri malkadi ta pran kriz devan w, pa kenbe l ni mare l, ni tou pa mete anyen nan bouch li. Si l ta pèdi konesans  pa mete l kouche sou do, metel  sou kan pito.

Lè  yon moun gen malkadi, se pa dyab ki sou li. Nou pa dwe bat li sou pretèks  n ap chase demon sou li . Sa ka lakoz anpil dega fèt nan vi moun sa. E yon moun pa dwe wont si l soufri maladi sa a paske se yon maladi tankou tout lòt maladi.

Fedia STANISLAS